Σάββατο 10 Μαρτίου 2012

Η ανάπτυξη στα χέρια του ιδιωτικού τομέα - Του Μπαμπη Παπαδημητριου

Πότε ένα κράτος διαθέτει μια επιτυχημένη οικονομία; Οταν δημιουργεί μεγάλο διαθέσιμο πλούτο. Αρκεί; Βεβαίως όχι: χρειάζεται και μια δίκαιη διανομή του εισοδήματος που προκύπτει από το παραγόμενο προϊόν. Εντάξει τώρα; Περίπου, γιατί πρέπει να υπάρχει η διαβεβαίωση ότι η συγκριτική αξία του κτηθέντος εισοδήματος θα παραμένει σταθερή, δηλαδή ότι οι κίνδυνοι πληθωρισμού, φόρων και καθίζησης της αγοράς αξιών είναι μικροί και ελεγχόμενοι. Αρκούν τα προηγούμενα; Οχι, ακριβώς! Χρειάζεται να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης.

Είναι καιρός να προσπεράσουμε το δίπολο Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο. Κανείς δεν βρήκε πειστικό τρόπο να αντιπαρατεθεί στη λογική των μέτρων οικονομικής πολιτικής που περιγράφηκαν με τα δύο Μνημόνια. Προφανώς, απόρριψη μέτρων πολιτικής είναι αναμενόμενη απ' όσους θίγονται. Δεν σημαίνει όμως ότι έχουν μια άλλη πολιτική, διαφορετικά μέτρα, ισάξιου αποτελέσματος. Ισχυριζόμενος ότι δεν πρέπει να αλλάξει τίποτε σε ό, τι με αφορά, δεν βελτιώνω σε κάτι την κατάσταση.

Η διάκριση που πρέπει να γίνει είναι μάλλον απλή. Ενα βασικό πρόβλημα στο πρώτο Μνημόνιο ήταν το μπέρδεμα μεταξύ μέτρων που αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση της δημοσιονομικής ανισορροπίας και εκείνων που αντιμετωπίζουν παλαιότερα και (πιο σπάνια...) νεότερα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν γνώριζε, δεν είχε την πεποίθηση να το κάνει. Οι τεχνοκράτες της τρόικας δεν διέθεταν την πολιτική κουλτούρα να το σκεφτούν. Επιπλέον, δεν γνώριζαν επαρκώς την ελληνική πραγματικότητα ούτε βρήκαν στην Αθήνα χείρα βοηθείας.

Στο δεύτερο Μνημόνιο επιχειρήθηκε μια κάποια διόρθωση αυτής της σημαντικής ατέλειας. Η διάκριση μεταξύ της οφειλόμενης συνέχειας, που απαιτεί η ολοκλήρωση της δημοσιονομικής διόρθωσης, της ανασυγκρότησης του τραπεζικού συστήματος, που χρειάζεται μετά το «κούρεμα» των κρατικών ομολόγων και των μέτρων αναδιάρθρωσης είναι πιο σαφής. Παρά ταύτα, πρόγραμμα μακροχρόνιας αναδιοργάνωσης της ελληνικής οικονομίας, ακόμη, δεν διαθέτουμε. Επειδή, μάλιστα, ο χρόνος εκπνοής του παρόντος προγράμματος είναι μάλλον σύντομος, το 2015, είναι απαραίτητο η Βουλή να διοργανώσει τη συζήτηση για τον Προγραμματισμό στον ορίζοντα μιας δεκαετίας. Ηδη η Ευρωπαϊκή Ενωση εκπονεί προγράμματα με τον γενικό ορίζοντα 2020. Στην περίπτωσή μας, με την (ευνοϊκή) υπόθεση ότι θα αποκαταστήσουμε μια «φυσιολογική» σχέση με τις αγορές το 2015, ο ορθολογικός ορίζοντας προγραμματισμού μεγάλων αλλαγών και ανάδειξης νέων πλουτοπαραγωγικών ικανοτήτων για το έθνος είναι το 2025.

Οι αλλαγές πρέπει να επιχειρηθούν παράλληλα στον κρατικό και ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Το κράτος οφείλει να αλλάξει όσα το αφορούν και, ταυτοχρόνως, να αποσυρθεί στον μέγιστο βαθμό όπου συνυπάρχει με τον ιδιωτικό τομέα. Οι κρατικές δραστηριότητες είναι πλέον «αυτοχρηματοδοτούμενες» με την έννοια ότι μόνον και όταν κατορθώνει να συλλέξει τους αναλογούντες φόρους θα μπορεί να συνεχίζει την όποια δραστηριότητά του. Ο κανόνας είναι εντελώς καινούργιος για ολόκληρη την παρούσα δημόσια διοίκηση. Είναι μάλιστα «επαναστατικός» για το πολιτικό προσωπικό της χώρας, το οποίο θεωρεί υποχρέωσή του να αναλαμβάνει «πολιτική πρωτοβουλία» ή να «περνά νόμους», χωρίς αυτά όλα να συναρτώνται με την απαραίτητη χρηματοδότησή τους. Η νέα υποχρέωση του κράτους να έχει, για πάρα πολλά χρόνια μπροστά, πρωτογενές πλεόνασμα και, επομένως, δεν πρόκειται να ξαναδανειστεί, θα αλλάξει τόσο δραστικά την έννοια της πολιτικής, που κανείς δεν μπορεί, αυτή τη στιγμή, να το φανταστεί. Μεταξύ 1994 και 2010, η Ελλάδα μοίρασε δικαιότερα το διαθέσιμο εισόδημα. Ο συντελεστής Gini, που επιτρέπει μια πειστική μέτρηση της κατανομής, πήγε από το 37,4 στο 32,9. Το ίδιο δείχνει και ο άλλος δείκτης κατανομής (σε πεντημόρια) που δείχνει ότι η σχέση μεταξύ μεγαλύτερου και μικρότερου εισοδήματος μειώθηκε από 7,6 σε 5,6 φορές. Ο κρατικός τομέας διαδραμάτισε βεβαίως σημαντικό ρόλο σε αυτήν την πρόοδο. Τελικά όμως και την εμπόδισε και, το χειρότερο, τη δυναμίτισε δημιουργώντας παντού (υγεία, άμυνα, παιδεία, ασφαλιστικό) χρέη και κακοδιοίκηση.

Είναι αξιοπρόσεκτο πως όσες χώρες άλλαξαν τις αγορές εργασίας και το ασφαλιστικό τους σύστημα σε κατευθύνσεις όπως αυτές που σήμερα θέλει να υιοθετήσει και η Ελλάδα, εμφανίζουν καλύτερους δείκτες «ισότητας». Είναι οι ίδιες που έχουν ισχυρά ομόλογα και σταθερό τραπεζικό σύστημα. Η Ελλάδα είναι καλύτερη μόνον από τις βαλκανικές και άλλα πρώην «σοβιετικού τύπου» κράτη.

Ο ιδιωτικός τομέας αναπτύχθηκε στη σκιά του κράτους. Στα επόμενα χρόνια θα έχει την απόλυτη πρωτοβουλία. Τόσο στην αύξηση του παραγόμενου πλούτου, αλλά και στην καλή και δίκαιη διαχείρισή του. Οι διαρθρωτικές αλλαγές θα μεγαλώσουν την «πίτα», θα εμπεδώσουν την ανάπτυξη και, κυρίως, θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες επιχειρηματικότητας, νέων προϊόντων και υπηρεσιών και, τελικά, νέων εισοδημάτων. Η ευθύνη θα περάσει στα χέρια του ιδιωτικού τομέα. Είναι επαρκώς προετοιμασμένος για να την αναλάβει; Η απάντηση δεν είναι αυτονοήτως θετική. Ενας λόγος ακόμη να συνεργαστούμε για την ανάπτυξη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Disqus for Alternative Greek Politic Review