Υπάρχουν 7 κρυφές πληγές που έχουν αναφερθεί ελάχιστα ή καθόλου μέχρι σήμερα, οι οποίες επηρεάζουν όμως και θα επηρεάσουν πολύ τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων.
Όπως προκύπτει από έρευνα της Hellastat, είναι πλέον μετρήσιμες τόσο οι αιτίες δημιουργίας τους όσο και τα φρικτά αποτελέσματα στην υγεία της Ελληνικής οικονομίας. Η θεραπεία τους χρήζει άμεσης εκκίνησης.
1. Η Επιχειρηματική καχυποψία. Η διαχείριση πιστώσεων η νέα πρόκληση μέσα στην κρίση . Σε μια αγορά που δε γνώριζε ποτέ την έννοια τις μετρητοίς, όπως η Ελληνική, οι συναλλαγές παραδοσιακά βασιζόταν στην σχέση εμπιστοσύνης που είχαν δημιουργήσει διαχρονικά πελάτες-προμηθευτές και της καλής «φήμης» που τους ακολουθούσε. Η εμπιστοσύνη αυτή διαρρήχτηκε και αντικαταστάθηκε με μια καθολική καχυποψία μεταξύ των συναλλασσόμενων.
Αυτή η πληγή προκλήθηκε κατά κύριο λόγο από τα χαμηλά αντανακλαστικά των Ελληνικών επιχειρήσεων στην αξιολόγηση και τη διαχείριση των πιστωτικών τους κινδύνων κυρίως λόγω της έλλειψης συστημάτων, έμπειρων ανθρώπων, στην υπερεκτίμηση της εμπειρικής γνώσης των πελατών τους και του «φαίνεσθαι» του επιχειρηματία. Σημαντικότατο βαθμό ευθύνης φέρουν και οι τράπεζες που μοίραζαν χρηματοδοτήσεις ακόμα και σε επιχειρήσεις που δε το άξιζαν. Είναι πραγματικά τραγικό να ασκείται κριτική μόνο προς την απροετοίμαστη κρατική μηχανή για τις συνθήκες τις κρίσης και να μην καυτηριάζεται καθόλου η ανυπαρξία μέσων και διαδικασιών από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα που στερείται και τη δικαιολογία της γραφειοκρατίας. Αν σε όλα τα προαναφερόμενα προσθέσουμε και τα «επώνυμα» κανόνια διαπιστώνουμε ότι κανείς πλέον δεν εμπιστεύεται κανέναν.
Σήμερα πάνω από το 60% των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των επιχειρήσεων γίνεται τοις μετρητοίς. Ως αποτέλεσμα η φοβία αυτή, θα επηρεάσει αρνητικά και το ύψος των πωλήσεων καθώς όλες οι εταιρείες θα προτιμούν λιγότερες πωλήσεις στο σύνολο προς εκείνους τους λίγους που ακόμα θα μπορούν να πληρώνουν μετρητοίς ή κάτι κοντά στο μετρητοίς. Το σπάσιμο του παραδοσιακού δεσμού των Ελληνικών εμπορικών συναλλαγών ίσως να είναι και η πληγή που θα κλείσει, αν κλείσει, πολύ δύσκολα ακόμα κι όταν έχει περάσει η κρίση. Αυτή τη χρονική στιγμή όλοι οι κλάδοι της Ελληνικής οικονομίας εμφανίζουν αρνητική πρόβλεψη αναφορικά με το επίπεδο φερεγγυότητας τους. Μόνο 7-8 εταιρείες έχουν βαθμό φερεγγυότητας στα επίπεδα του χαμηλού ρίσκου ενώ πάνω από το 85% των εταιρειών έχει μετατοπιστεί στις κλίμακες του αυξημένου ή πολύ υψηλού ρίσκου.
Με την προϋπόθεση ότι θα ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η λύση θα μπορούσε να έρθει αν υπήρχε ένα δίκτυο ορθής πληροφόρησης της αγοράς. Δηλαδή ένας τρίτος πυλώνας (π.χ. μέσω των επιμελητηρίων) μεταξύ πιστωτή και πιστούχου όπου θα λειτουργούσε ως αντικειμενική πηγή πληροφόρησης για τη φερεγγυότητα των συναλλασσομένων. Το θετικότερο όμως θα ήταν η εκπαίδευση της κοινωνίας ώστε να αναγνωρίζει τις δυνατότητες του ώστε να μη πέσει ξανά θύμα μιας τραπεζικής επεκτατικής πολιτικής αλλά και να αποφεύγει την ανάληψη υποχρεώσεων που δε μπορεί να σηκώσει.
2. Τα άδεια ράφια και ο θάνατος του εισαγωγέα. Η πλειονότητα των αγαθών που καταναλώνονται στην Ελληνική αγορά αλλά και των απαραίτητων πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή προϊόντων από τις Ελληνικές μεταποιητικές εταιρείες εισάγεται από το εξωτερικό. Στη διάρκεια του 2011 και εντονότερα στο 9μήνο του 2012 έχουν κοπεί οι πιστώσεις, σχεδόν στο σύνολο τους, από τους προμηθευτές στην αλλοδαπή ως συνέπεια του χαρακτηρισμού «αναξιόπιστη» που συνοδεύει τη χώρα σε όλες τις συναλλαγές, συζητήσεις, ειδήσεις καθώς και των υποβαθμίσεων των Ελληνικών τραπεζών.
Πάνω από το 80% των Ελληνικών εισαγωγικών εταιρειών έχει χάσει τις πιστώσεις του. Συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι η πώληση αγαθών και υλών από προμηθευτές του εξωτερικού μόνο με προκαταβολή ή τοις μετρητοίς του συνολικού τιμήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και εύρωστες εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών με την κατάθεση ισοδύναμου ποσού σε μετρητά δε τυγχάνουν καλύτερης μεταχείρισης στις συναλλαγές τους. Με λίγα λόγια ο Κινέζος, Ιταλός, Γερμανός, προμηθευτής δε εμπιστεύεται τον Έλληνα πελάτη του. Αυτή η πληγή έχει οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε κλείσιμο ή σε μετακόμιση στο εξωτερικό.
Ακόμα όμως πιο επώδυνο σύμπτωμα αυτής της πληγής είναι η σταδιακή έλλειψη βασικών προϊόντων ακόμα και στα super market καθώς και η κυκλοφορία προϊόντων χαμηλότερης ποιότητας από προμηθευτές που δέχονται ακόμα να μας παρέχουν πίστωση. Το θετικό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι «αναγκαστικά» θα ενισχυθούν τα παραγόμενα στην Ελλάδα προϊόντα που χρησιμοποιούν μόνο Ελληνικές πρώτες ύλες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα τρόφιμα. Όμως η εγχώρια παραγωγή θα χρειαστεί χρόνο για να καλύψει το κενό στη ζήτηση που θα προκύψει από την απότομη έλλειψη των εισαγόμενων προϊόντων αλλά και την ποιότητα σε ορισμένες περιπτώσεις.
3. Η Φούσκα των Εξαγωγών. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον Έλληνα πελάτη από τον προμηθευτή στο εξωτερικό, ισχύει στον ίδιο ακριβώς βαθμό και για τον Έλληνα προμηθευτή από τον ξένο πελάτη. Ο φόβος μήπως ο Έλληνας προμηθευτής τους «κρεμάσει», το επονομαζόμενο και ως going concern έχει ωθήσει πολλές ξένες εταιρείες να αναζητήσουν νέους προμηθευτές όχι γιατί δεν είναι ευχαριστημένοι από τον Έλληνα συνεργάτη τους αλλά γιατί γνωρίζουν ότι οι Ελληνικές τράπεζες κόβουν τα όρια, τα συνδικάτα είναι μόνιμα σε απεργιακή ετοιμότητα και το κράτος έχει γίνει «συνεταίρος» μέσω των δυσβάστακτών φόρων που έχει επιβάλλει στις επιχειρήσεις με συνέπεια να καθίσταται επισφαλής η ομαλή λειτουργία των Ελληνικών επιχειρήσεων από τη μια μέρα στην άλλη.
Αυτή η πληγή έχει εμφανισθεί και σε βαριές Ελληνικές βιομηχανίες όπως ο τουρισμός και τα τρόφιμα. Η άνοδος των εξαγωγών που καταγράφεται είναι μόνο μια σπασμωδική εκτίναξη της τάσης κυρίως διότι τα επίπεδα ήταν απελπιστικά χαμηλά μέχρι σήμερα. Το θετικό γεγονός όμως είναι ότι λόγω της οικονομικής δυσχέρειας της χώρας ολοένα και περισσότερες Ελληνικές εταιρείες έπαθαν και κρίση ταυτότητας και αναγκαστικά θα αναζητήσουν σίγουρα την επιβίωση τους στο εξωτερικό ως όφειλαν να κάνουν εδώ και καιρό τώρα. Παρ’ όλα αυτά όμως πολλές δυναμικές και εξωστρεφείς εταιρείες, όπως πρόσφατα παρατηρήσαμε, αναγκάζονται να αλλάζουν αρχικά νομική έδρα και ενδεχομένως αν συνεχιστεί η αβεβαιότητα στην Ελληνική αγορά και να μεταφέρουν παραγωγικές μονάδες στο εξωτερικό διότι είναι το μοναδικό τους όπλο για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια κίνησης και τις επενδύσεις που χρειάζονται για την ανάπτυξη τους. Ποιος δανείζει ή επενδύει εύκολα σε μια εταιρεία στην Ελλάδα? Από το τέλος του 2007 τότε που ξεκίνησε η παγκόσμια κρίση έχουν αποχωρήσει πάνω από 20 μεγάλες (με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 25εκ ευρώ) τράπεζες και εταιρείες από την Ελλάδα.
4. Ο Νόμος του Ισχυρού. Σε συνθήκες «πολέμου» υπάρχουν πάντα εκείνοι οι δυνατοί ή οι επιτήδειοι που εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις προς όφελος τους. Είναι πλέον μετρήσιμο το γεγονός που θα επικρατήσει το 2013 όπου μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες προφασιζόμενες την κρίση μεταθέτουν τις πληρωμές τους αντισυμβατικά 30-90 μέρες και χωρίς να καταβάλουν στους προμηθευτές τους ως όφειλαν τον ΦΠΑ εντός προθεσμιών. Δηλαδή, θα είναι συχνό το φαινόμενο όπου ένας μικρός προμηθευτής θα αναγκάζεται να χρηματοδοτεί το ΦΠΑ ενός μεγαλό-πελάτη (π.χ. μια τράπεζα) διότι ενημερώθηκε ότι η «νέα» πολιτική της είναι η πληρωμή της συνολικής αξία του τιμολογίου να πληρώνεται στις 120 αντί 60 ημέρες. Η πληγή αυτή θα οδηγήσει σε ασφυξία πολλές μικρομεσαίες εταιρείες ή ακόμα χειρότερα στην μη καταβολή φορολογικών οφειλών προς το δημόσιο με δραματικές εξελίξεις για τους επιχειρηματίες και την αγορά. Αν προστεθεί και το Ελληνικό παράδοξο όπου επιχειρήσεις οφείλουν να πληρώσουν ΦΠΑ που δεν εισέπραξαν ποτέ από τιμολόγια που δε πληρώθηκαν ποτέ η εικόνα γίνεται πολύ άσχημη για το σύνολο της επιχειρηματικότητας.
5. Η Παραοικονομία. Μια παλιά, γνώριμη πληγή ανοίγει δυστυχώς ακόμα περισσότερο ως αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτοσυντήρησης των εταιρειών ώστε αποφεύγοντας την έκδοση παραστατικών να καταβάλουν υποχρεώσεις προς το δημόσιο. Αυτή βέβαια η κοντόφθαλμη λογική θα οδηγήσει μαθηματικά στην επιβολή νέων οριζόντιων φορολογικών βαρών ως αντιστάθμισμα της απόκλισης των στόχων είσπραξης από το κράτος. Παράλληλα όμως η πληγή της παραοικονομίας εμποτίζεται και με τη διαρκώς αυξανόμενη λειτουργία παρατραπεζών και τοκογλυφίας. Σε κατάσταση απόγνωσης, επιχειρήσεις και καταναλωτές οδηγούνται σε παρανοϊκό και παράνομο ευκαιριακό δανεισμό στην απελπισία τους να καλύψουν τρέχουσες υποχρεώσεις προς τράπεζες, προμηθευτές και δημόσιο. Δυστυχώς, ως αποτέλεσμα ισχυροποιούνται παρασιτικοί οργανισμοί όπως τα ενεχυροδανειστήρια(;) χρυσού (σ.σ. ομιχλώδες το πλαίσιο λειτουργίας τους στην Ελλάδα), οι παρατράπεζες και οι τοκογλύφοι και θα αποδυναμωθεί η υγιής επιχειρηματικότητα και η κοινωνική συνοχή.
6. Η εξάρτηση από το πετρέλαιο. Έχει υποεκτιμηθεί αρκετά το γεγονός ότι μέχρι πρόσφατα το Ιράν ήταν η μοναδική πετρελαιοπαραγωγός χώρα που δέχονταν να μας πουλά πετρέλαιο με πίστωση. Η Ελληνική παραγωγή στο σύνολο της εξαρτάται σε σημαντικότατο ποσοστό από το πετρέλαιο. Ο κίνδυνος να παρουσιαστούν διακοπές και ελλείψεις από τα συνήθη επίπεδα κατανάλωσης είναι μεγάλος και τότε η παραγωγικότητα μέσω της αδυναμίας κίνησης και ηλεκτροδότησης θα βρεθεί σε κατάσταση εμφράγματος. Οι τύχες βασικών κλάδων όπως τα χημικά, τα πλαστικά, τα λιπάσματα που συμβάλλουν σημαντικά στη λειτουργία της οικονομίας θα πληγούν σε σημαντικό βαθμό. Η συνεχόμενη και ομαλή ροή εξαρτάται εν πολλοίς από τις πολιτικές αποφάσεις της ΕΕ και του ΟΗΕ καθώς η εκάστοτε Ελληνική κυβέρνηση αδυνατεί ή δε της επιτρέπεται να διαπραγματευτεί αυτοβούλως και επαρκώς.
7. Ακρίβεια. Ανοικτή πληγή είναι η βραδεία και περιορισμένη αποκλιμάκωση των τιμών πώλησης αγαθών και ιδιαίτερα των υπηρεσιών σε σχέση με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ιδιωτών και επιχειρήσεων αλλά και της σημαντικής αύξησης της ανεργίας. Δυστυχώς έχει μετρηθεί ότι δεν έχει υπάρξει σημαντική βελτίωση των χρεώσεων ειδικά των ελεύθερων επαγγελματιών τεχνιτών και επιστημόνων όπου εξακολουθούν και χρεώνουν μεροκάματα και ωριαίες αμοιβές του 2009. Οι βασικές αιτίες της χρονικής υστέρησης της σύγκλισης εισοδήματος-τιμών: το υψηλό μη μισθοδοτικό κόστος, η υπερ-φορολόγηση, οι ακριβές μεταφορές, τα υψηλά κόστη των πρώτων υλών, το ανύπαρκτο κεφάλαιο κίνησης και η διαρκής αναβολή αγορών, όχι μόνο έλλειψης διαθεσίμων αλλά και της έντονης φοβίας συνάδουν ότι η σύγκλιση δε θα συντελεστεί σύντομα τουλάχιστον όχι εντός του 2013.
* Ο κ. Πάνος Μιχαλόπουλος είναι διευθύνων σύμβουλος της Hellastat
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου